Et ve süt verimi yüksek olan sığırların hastalıklara yakalanma ihtimali daha yüksektir. Vücut direnci düşer ve çok sık hastalanırlar. Genellikle vitamin ve mineral takviyeleri uygulanır ama pek yeterli olmaz. Sağlıklı yem, bozulmamış ürünler, zamanında aşı ve muayenelere özen göstermek gerekiyor. Aksi takdirde mastitis, hipokalsemi, ketosis, timpani, şarbon, yanıkara, yavru atma, şap, sığır vebası gibi hastalıklar kaçınılmazdır. Hastalanan sığırlar için uygun ilaç kullanımı ve doğru tedaviyi planlamak son derece önemlidir. Sığır hastalıkları nedenleri ve tedavileri için işinde uzman veteriner hekimlerden yardım alınmalıdır.
Meme İltihabı (Mastitis)
Meme dokusunun iltihaplanmasıdır. Süt verimini ciddi anlamda düşürürken tedavi edilmezse meme dokusunda körelmeye neden olur. Kötü çevre şartları, bakımsızlık, mikroplar, sağım hataları ve vurma sonucunda oluşur. En yaygın nedenlerin başında hatalı sağım gelir, memelerde süt kalması sıklıkla mastitise yol açar. Belirti olarak süt veriminin düşmesi dışında sütün renginde bozukluk ve pıhtıya neden olur. Ayrıca memede şişlik, ısı artışı ve ağrı vardır. Kesin tanı için ayda bir kez hayvana CMT testi yapılmalıdır.
Mastitis tespit edilen hayvanın tedavisine en kısa sürede başlamak gerekiyor. Tedavide meme içine antibiyotik uygulanır. Bu süre zarfında sığırın bakımına da ayrıca özen gösterilmelidir. Memede süt kalmaması, meme temizliğinin düzenli yapılması, dışarıdan krem uygulaması ve gerekirse kas içi antibiyotikler de kullanılabilir. Bütün bunlar için tecrübeli bir veteriner hekime müracaat etmek gerekir.
Süt Humması (Hipokalsemi)
Yeni doğum yapan süt ineklerinin kalsiyum ve fosfor miktarında düşüş olur. Ayaklarda ve başta titreme şeklinde kendini belli eder. Hayvanın yürüyüşü sallantılıdır ve ayakta duramaz. İleri dönemde kalp atışları hızlanır, baş boyuna doğru kıvrılır ve kulaklar düşer. Sığır bu dönemde idrar ve dışkılama yapamaz. Eğer tedavi edilmezse kısa bir süre sonra ölüm meydana gelir. Doğrumdan sonraki ilk üç gün içerisinde ortaya çıkan süt hummasının tedavisi serum ve vitamin takviyeleriyle mümkündür. Hatta işinde uzman bir veteriner hekimin uygulayacağı tedaviyle sığır 1-2 saatte ayağa kalkar.
Ketosis
Karbonhitrat bakımından fakir beslenen yüksek verimli ineklerde görülür. Aşırı yağlanma ve yaşlılık da hastalığa neden olan faktörler arasındadır. Sığırda önce yem şeçme başlar. Yemi ve suyu oldukça yavaş tüketir, yürüken sallanır, yem özelliği olamayan besinleri tüketmeye başlar. Hem bedenen hem de sinirsel birçok belirti gösterir. Deneyimli bir vetetiner hekim kolayca teşhisi koyar. Fakat tedavi süresi uzundur. Damar içinden insülin ve glikozlu serumlar verilir. Veteriner onayıyla tedaviye ek olarak hayvanın beslenme programına patates, şekerli su, melas, pekmez ve şeker pancarı dahil edilmesi yararlı olur.
Şişme (Timpani)
Hayvanda gaz birikmesi ve bu gazın dışarı atılamaması sonucu oluşur. Sığırın karnında şişmeye neden olur. Soldurulmadan yenen bakla, yonca gibi yeşil bitkiler ayrıca yemek borusunu tıkayan yumru besinler ve yabancı maddeler timpaniye neden olur. Hayvanda sancıya neden olan bu durum tedavi edilmezse solunum sıkıntısı başlar hızla nabzı düşen hayvanın kalbi durur ve ölüm gerçekleşir. Tedavide hayvana bira mayası ve gaz giderici ilaçlar verilebilir. Eğer şişkinlik çok fazlaysa veteriner hekim kontrolünde trokar ve sonda uygulaması yapılabilir.
Şarbon (Antraks)
Bulaşıcı sığır hastalıkları arasında yer alan şarbon, daha çok mera mevsiminde görülür. Dalağın şişmesiyle karakterize bir hastalıktır. Bulaşıcılığı yüksektir ve ani ölümlere neden olur. Daha çok sindirim ve solunum yoluyla bulaş sağladığı için en kısa sürede önlem alınması gerekir. Vücut ısısı aniden 40-42.5 ºC’ye çıkar, sonra birden düşer ve sığır 4-5 gün içinde ölür. Hastalık hızla gelişir bu yüzden genellikle tedaviye fırsat kalmaz. Fakat işinde başarılı bir veteriner hekim muayene sırasında erken tanı koyabilir ve antibiyotik uygulamasıyla iyi sonuçlar elde edilir.
Sığır Hastalıkları Nasıl Önlenir?
Sığırlar sürü halinde yaşadıkları için hastalığa yakalanma riski yüksek canlılardır. Ayrıca mera sığırcılığı ciddi riskleri de beraberinde getirir. Yüksek döl ve süt verimi beklenen sığırların ne yazık ki direçleri düşük oluyor. Dolayısıyla hastalıklar kaçınılmazdır. Fakat bir dizi önlemler alarak hastalık riskini en aza indirmek mümkündür.
Sığırların hastalanmasını önlemek için alınacak tedbirler şu şekildedir;
- Hayvanın temizliğine ve hijyenine dikkat edilmeli.
- Sağım için kullanılan makinaların vakumları uygun ayarda olmalı.
- Ahırın dezenfeksiyonu düzenli olarak yapılmalı.
- Bozulmamış sağlıklı besinler verilmeli.
- Sağım kurallarına uygun hareket edilmeli.
- Doğum yapacak olanlar bir ay önceden kuruya alınmalı. Yeşil ve kaba yemlerle beslenmeli.
- Tuz ve kalsiyum ihtiyacı giderilmeli.
- Yonca gibi yeşil yemler soldurmadan verilmemeli.
- Patates, turp gibi yumru bitkilerin sağlam olarak tüketilmesi engellenmeli.
Düzenli olarak veteriner hekim kontrolleri, aşı, vitamin ve mineral takviyeleri yaptırmak da sığırların hastalanmasını önler.
